Volgens Peter van der Wateren, Business Unit Manager bij G4S Security Services, draait ondermijning om het gebruik van legale structuren door illegale organisaties. Simpel gezegd: de onderwereld maakt gebruik van de infrastructuur van de bovenwereld. Dit kan in allerlei vormen voorkomen, van witwassen in obscure telefoonwinkels tot corrupte havenmedewerkers die toegang verlenen tot containers vol drugs.
Tijdens de podcast Focus, de Nederlandse safety- en security-podcast, sprak host Joost van der Veen met Van der Wateren over de impact van ondermijning, de risico’s voor beveiligingspersoneel en hoe bedrijven en individuen zich hiertegen kunnen wapenen.
Ondermijning is overal
Veel mensen denken bij ondermijning aan grote drugsoperaties in de Rotterdamse haven, maar de realiteit is dat het zich in allerlei sectoren en op diverse locaties kan voordoen. “Als je op zaterdag langs een bedrijventerrein loopt, dan zie je misschien winkels die er altijd leeg uitzien, maar toch een hoge omzet draaien. Dat kan een indicatie zijn van witwaspraktijken,” aldus Van der Wateren.
Een belangrijk aspect van ondermijning is dat het vaak onzichtbaar is. Het gebeurt subtiel, soms bijna ongemerkt. Dit maakt het extra gevaarlijk, vooral voor mensen die in de beveiliging werken.
Waarom zijn beveiligers een doelwit?
Beveiligers hebben vaak toegang tot locaties en informatie die waardevol kan zijn voor criminele organisaties. “Onze mensen kunnen toegang verstrekken tot locaties waar anderen niet mogen komen,” zegt Van der Wateren. “Dat maakt hen interessant voor criminelen.”
Criminelen gebruiken verschillende methoden om beveiligers of andere medewerkers binnen organisaties te benaderen en te beïnvloeden. Dit kan op twee manieren gebeuren:
1. Verleiding en manipulatie
Dit begint vaak subtiel, bijvoorbeeld met een vriendschap in de sportschool of een vriendelijke benadering op een feestje. “Ze maken een praatje, tonen interesse in je werk en na verloop van tijd vragen ze je een kleine gunst,” legt Van der Wateren uit. “Eerst iets kleins, maar als je eenmaal ‘ja’ zegt, zit je vast in het web.”
2. Intimidatie en bedreiging
In sommige gevallen schuwen criminelen het niet om geweld of chantage in te zetten. “Als ze je echt willen hebben, dan kunnen ze dreigen met geweld tegen jou of je familie,” waarschuwt Van der Wateren.
Dit is geen fictief scenario uit een misdaadfilm, maar een realiteit waar beveiligers dagelijks mee te maken kunnen krijgen.
Hoe groot is het probleem?
Exacte cijfers over ondermijning zijn moeilijk te verkrijgen, omdat veel gevallen niet gemeld worden. “We weten dat het gebeurt, maar de meldingsbereidheid is laag,” vertelt Van der Wateren. “Dat kan komen doordat mensen bang zijn, niet weten waar ze het moeten melden, of simpelweg niet doorhebben dat ze gemanipuleerd worden.”
G4S heeft een meldpunt opgezet en organiseert workshops om medewerkers bewuster te maken van de risico’s. Toch blijft het aantal meldingen achter. “En dat terwijl we zeker weten dat ondermijning op plekken waar wij werken plaatsvindt.”
Voorbeelden uit de praktijk
Van der Wateren deelt een concreet voorbeeld van een beveiliger die in de sportschool een nieuwe vriend maakte. “Het begon onschuldig, ze trainden samen, spraken veel over het werk. Na een paar maanden vroeg die sportmaat ineens of hij een pasje kon lenen om ergens naar binnen te kunnen. Gelukkig was onze collega scherp genoeg om te weigeren, maar het had ook anders kunnen aflopen.”
Een ander geval was minder subtiel. “Een beveiliger stond voor een stoplicht toen een dure auto naast hem stopte. Het raampje ging open en de bestuurder vroeg simpelweg: ‘Jij werkt toch op de luchthaven? Kun je iets voor me meenemen?’”
Dit soort situaties laten zien hoe direct of juist hoe subtiel criminelen te werk kunnen gaan.
Hoe kun je jezelf beschermen?
Bewustwording en waakzaamheid zijn de belangrijkste wapens tegen ondermijning. Van der Wateren geeft enkele concrete tips:
- Denk na over wat je online deelt – “Als je op LinkedIn trots vertelt dat je in de Rotterdamse haven werkt en toegang hebt tot terminals, dan maak je jezelf per definitie interessant voor criminelen.”
- Wees alert op overdreven interesse in je werk – Vraagt iemand steeds gedetailleerder naar jouw werkzaamheden? Dat kan een rode vlag zijn.
- Bouw een meldcultuur op – Als je merkt dat collega’s benaderd worden of als je zelf in een vreemde situatie terechtkomt, meld dit dan.
- Weerbaar zijn begint bij kennis – G4S biedt trainingen en workshops om beveiligers en andere medewerkers bewust te maken van de risico’s.
Kat- en muisspel
Hoewel technologie een rol speelt in de bestrijding van ondermijning – denk aan toegangscontrolesystemen en camerasurveillance – blijft de menselijke factor de zwakste schakel. “Een pasjessysteem kan nog steeds worden misbruikt als iemand bereid is zijn pasje af te staan,” legt Van der Wateren uit. “We zien wel dat nieuwe technologieën, zoals biometrische identificatie, het criminelen moeilijker maken. Maar het blijft een kat-en-muisspel.”
Daarnaast wordt informatie steeds waardevoller. “We zien dat niet alleen drugscriminelen, maar ook buitenlandse mogendheden actief op zoek zijn naar informatie via social engineering. Bijvoorbeeld via LinkedIn-contactverzoeken van onbekenden,” waarschuwt Van der Wateren.
Bewustwording en weerbaarheid
Hoewel bedrijven, beveiligingsorganisaties en overheden zich steeds beter wapenen tegen ondermijning, zal het probleem nooit volledig verdwijnen. “Criminelen zijn creatief en vinden altijd weer nieuwe manieren,” concludeert Van der Wateren. “Maar door bewustwording te vergroten en weerbaarheid op te bouwen, kunnen we het risico zoveel mogelijk beperken.”
