“Wat gaat er om in het hoofd van een terrorist?” Het is een vraag die Femke Lettinga bovenmatig fascineert. Voor de beveiligers van G4S Aviation Security ontwikkelde zij onder meer een speciale profiler-training om potentiële terroristen te herkennen. Via G4S Academy zet zij haar kennis nu ook breder in.
Lessen uit de luchtvaart
Iedereen die wel eens het vliegtuig pakt, is bekend met de reguliere veiligheidsprocedures. De meeste van ons ondergaan de controle zonder er te veel bij na te denken. Als afgestudeerd criminoloog denkt Femke er juist wél over na: de belangen zijn enorm. Enerzijds is het zaak dat beveiligers hun werk soepel en vriendelijk doen, anderzijds mogen zij niets over het hoofd zien. Femke: ‘Daarom is het belangrijk beveiligers te trainen om alert te zijn op verdacht gedrag.’
Hoog Risico Vluchten
Met name voor de zogenaamde Hoog Risico Vluchten is extra waakzaamheid geboden. Femke: ‘Dat zijn vluchten van Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen naar de VS en vluchten naar Israël door maatschappijen die niet afkomstig zijn uit Israël of de VS. Voor die vluchten doen we controles op basis van human profiling. Dat vraagt om specifieke vaardigheden. Daarom heb ik een training ontwikkeld om beveiligers binnen een week op te leiden tot profiler. Daarna kunnen ze een risicoanalyse maken op basis van korte interviews met passagiers.’
Wat heeft u gisteravond gegeten?
Iedereen die aan boord stapt van een Hoog Risico Vlucht moet vragen beantwoorden zoals “Waar gaat uw reis naartoe?”, “Wat is de reden van uw bezoek?” of “Heeft u zelf uw bagage ingepakt?”. Femke: ‘Het gaat niet om de vraag, maar om de reactie van de passagier. Er zijn veel indicatoren die bepalen of iemand meer of juist minder vragen moet beantwoorden. Zo is het verdacht als iemand twee weken weg gaat zonder bagage in te checken. Dan vragen we even dóór.’
‘Een terrorist kan zich natuurlijk voorbereiden op de vragen. Daarom trainen we beveiligers om onverwachte vragen te stellen, zoals: “Wat heeft u gisteravond gegeten?” Iemand die niks te verbergen heeft zal verbaasd reageren, terwijl een terrorist misschien van zijn stuk is gebracht en er meer achter zoekt.’
Explosive Detection Systems
Naast hun kennis van human profiling vertrouwen beveiligers op technologie. Femke: ‘Op Schiphol en Eindhoven werken we met CT-scanners die zijn uitgerust met zogenaamde Explosive Detection Systems. Op basis van een slim algoritme herkent de EDS-module potentiële explosieven. Als in een koffer een mogelijk explosief wordt gedetecteerd, krijgt de beveiliger daarvan een melding en wordt dat verder uitgezocht.’
In de praktijk maak je dingen mee die je nooit had kunnen verzinnen.
Kennis up-to-date
‘In een week tijd kun je een hoop leren’, vervolgt Femke. ‘Maar in de praktijk maak je dingen mee die je nooit had kunnen verzinnen. Aan het eind van elke shift volgt daarom een debriefing waarin we belangrijke informatie met elkaar uitwisselen. Die kennisoverdracht hebben we standaard opgenomen in het proces. Het kan al voor de volgende shift relevant zijn. Verder krijgen beveiligers ieder
half jaar een opfriscursus, waarna ze opnieuw examen moeten doen.’
Zoektocht naar de waarheid
‘Mijn kennis is waardevol voor luchthavens, maar ook andere bedrijven kunnen er via G4S Academy hun voordeel mee doen. Ik kan me voorstellen dat de NS of andere vervoersbedrijven conducteurs opleiden om afwijkend gedrag te herkennen. Ook in de retail kan profiling helpen om winkeldieven te herkennen. Mensen die iets verbergen hebben één ding met elkaar gemeen: dat ze de waarheid achterhouden. Bij profiling zoeken we naar de waarheid en op die manier komt de leugen vanzelf bovendrijven.’
Femke Lettinga - Coördinator Quality & Development bij G4S
Femke studeerde criminologie aan de VU in Amsterdam. Tijdens haar studie ging ze aan de slag bij G4S Aviation Security. Ze is van alle markten thuis en combineert haar werkzaamheden als Coördinator Quality & Development en Backoffice met een functie als trainer bij Training & Development. Ze geeft niet alleen trainingen, maar ontwikkelt deze ook; zoals bijvoorbeeld de profiler-training. Femke is vanuit G4S deelnemer in (door)ontwikkelprojecten bij Research & Development Schiphol, zoals EDS Cabin Baggage.
